Παρασκευή 31 Αυγούστου 2012

Αυτοεκτίμηση. Έχεις;


      Ο όρος αυτοεκτίμηση έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονου επιστημονικού ενδιαφέροντος. Έχει απλωθεί όμως αρκετά ως έννοια γεγονός που καθιστά δύσκολη έως αδύνατη την κοινή αποδοχή ενός επιστημονικού ορισμού. Ίσως ενώ αποτελεί σαν όρος μέρος του καθημερινού μας λεξιλογίου αν μας ρωτούσε κάποιος τι είναι ακριβώς δεν θα μπορούσαμε να απαντήσουμε . Παρόλο που τέτοιου είδους υποθετικές έννοιες πρέπει απαράιτητα να ορίζονται με σαφή τρόπο πριν χρησιμοποιηθούν ανάλογα, ο ορισμός τους συχνά υπονοείται ακριβώς γιατί πρόκειται για λέξεις που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή γλώσσα. Τι εννοούμε λοιπόν τελικά με τον όρο αυτοεκτίμηση;
     Προσεγγίζοντας την έννοια ίσως θα πρέπει να κανείς να προσπαθήσει να ορίσει την φύση της. Ξεκινώντας απο αυτό το ζήτημα φαίνεται πως η επιστημονική κοινότητα έχει χωριστεί σε αυτούς που πιστεύουν στην συναισθηματική φύση της έννοιας, και σε αυτούς που προσεγγίζουν τον όρο μέσα από μια πιο γνωστική σκοπιά. Έτσι λοιπόν η αυτοεκτίμηση θα μπορούσε να περιγραφεί απο την μια ως το πως αισθάνεται κανείς για τον εαυτό του ,πράγμα που φαίνεται κατά την άποψη των υποστηρικτών αυτής της προσέγγισης να μην συνδέεται με αξιολογικές ή έστω λογικές σκέψεις. Από την άλλη ο όρος θα μπορούσε επίσης να περιγραφεί ως μια άποψη, μια κρίση που ενέχει αυτοαξιολόγηση ως προς ικανότητες και επιτυχίες. Ενώ λοιπόν η πρώτη προσέγγιση παρομοιάζει την αυτοεκτίμηση με το συναίσθημα της αγάπης ως προς τον εαυτό ( πράγμα το οποίο δεν ελέγχεται από την λογική) η δέυτερη “πιο γνωστική” προσέγγιση παρομοιάζει την αυτοεκτίμηση με μια απόφαση που παίρνουν οι άνθρωποι ως προς το αν τελικά είναι ικανοί και άξιοι. H αυτοεκτίμηση λοιπόν μπορεί να αναφέρεται σε μια αξιολόγηση των χαρακτηριστικών ενός ατόμου από το ίδιο το άτομο, σε μια συναισθηματική στάση ή σε μια βαθύτερη συναισθηματική επένδυση του εαυτού.
    Σε μια προσπάθεια συγκερασμού των επιστημονικών απόψεων που είδαμε παραπάνω θα μπορούσαμε να πούμε πως ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το άτομο τον εαυτό του συνεπάγεται μια συναισθηματική και παράλληλα αξιολογική στάση λαμβάνοντας υπόψιν πως ακόμη και οι αντιλήψεις που φαίνονται συναισθηματικά ουδέτερες έχουν κάποια έμμεση αξιολογική χροιά. Ο όρος αυτοεκτίμηση φαίνεται να αντιστοιχεί όχι μόνο σε μια συναισθηματική κατάσταση αλλά και στις δυνατότητες που θεωρεί ότι κατέχει το άτομο στην αντιμετώπιση διάφορων καταστάσεων και στην σχέση του με τους άλλους. Επομένως η αυτοεκτίμηση δεν συνδέεται μόνο με τα χαρακτηριστικά που αποδίδει το άτομο στον εαυτό του αλλά αφορά την έκφραση της γενικότερης λειτουργίας του ψυχισμού. Η αυτοεκτίμηση φαίνεται να συνδέεται στενά με την αυτοαντίληψη. Άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να έχουν πιο θετικά χαρακτηριστικά απο τους ανθρώπους με χαμηλή, όμως δεν πρόκειται για ταυτόσημες έννοιες. Για παράδειγμα ένα παιδί που δεν τα πάει καλά στο σχολείο μπορεί να διατηρεί το αίσθημα πως του αρέσει ο εαυτός του. Παράλληλα ένα κορίτσι ενώ θεωρεί πως έιναι όμορφη και ελκυστική πιθανόν να μην αισθάνεται καθόλου καλά με τον εαυτο της.
    Ο James σε μια προσπάθεια να ορίσει την αυτοεκτίμηση την απέδωσε μέσω ενός κλάσματος που παρανομαστή έχει τις επιδιώξεις του ατόμου και αριθμητή τις επιτυχίες του. Η αυτοεκτίμηση έιναι δηλαδή κατά τον James το πηλίκο των επιτυχιών ενός ατόμου προς τις επιδιώξεις, φιλοδοξίες ή προθέσεις του. Ο Fennel ορίζει την αυτοεκτίμηση ως την αντανάκλαση της άποψης που έχει το άτομο για τον εαυτό του και την αξία που το προσδίδει, ενώ ο Coopersmith περιγραφεί την αυτοεκτίμηση ως την προσωπική κρίση της αξίας του ατόμου, η οποία εκφράζεται με τις στάσεις που υιοθετεί σε σχέση με τον εαυτό του.
    Είτε προσεγγίσουμε τον όρο συναισθηματικά, είτε γνωστικά, είτε και τα δύο μαζι, το μόνο σίγουρο είναι πως η έννοια της αυτοεκτίμησης πάει χέρι χέρι με την ψυχική ισορροπία. Ειναι πανανθρώπινη ανάγκη να αισθάνεται κανείς περήφανος για τον εαυτό του παρά να ντρέπεται γι αυτόν, γι αυτό και γενικά οι άνθρωποι τείνουν να προστατεύουν την αίσθηση ότι αξίζουν. Μπορεί στους διάφορους πολιτισμούς ή σε διαφορετικές χρονικές περιόδους οι άνθρωποι να το επιδιώκουν με τελείως διαφορετικό τρόπο, όμως έιναι σίγουρο πως πρόκειται για μια ανάγκη που αφορά όλους.